Çok önemli bazı dış haberler hareketli ülke gündemi nedeniyle gözden kaçabiliyor. Geçen akşam “Sınırsız” adlı YouTube kanalında Mahir Esen’in konuğu sevgili Cem Gürdeniz amiraldi. Ve öyle önemli bir değerlendirme yaptı ki okumayı sevmeyenler için kısa bir özetini yapıp videoyu da önermek istedim. Çünkü dünya değişiyor, bambaşka bir yörüngeye geçiyoruz. Ve yaşadığımız felaketler içinde ve seçim hareketliliğinde değişimleri gözden kaçırıyoruz. Mesela Rus Devlet Başkanı Putin ile Çin lideri Xi Jingpin’in 20 Mart 2023 günü yaptıkları Moskova zirvesi Türk ana medyasında neredeyse yer almadı. Üstelik o gün ABD’nin Irak’a saldırısının 20. yıldönümüydü. Ve Cem amiralin dediği gibi bu zirve, soğuk savaşın bittiği gün kadar önemli bir gündü. Aynı günlerde Japon lider Ukrayna’ya gitti, Washington’un emriyle Zelensky’e desteğini sundu. Yine aynı günlerde İran Rus ve Çin donanmaları Arap Denizi’nde, Hint Okyanusu’nun batısında tatbikat yaptı. Yine aynı günlerde 19-20 Mart’ta Moskova’da “Çok Kutupluluk” başlıklı bir konferans düzenlendi ve 22 Afrika ülkesinden parlamenterler Rus mevkidaşlarıyla bir araya geldi. Moskova bu ülkelerin birçoğunun kendisine olan borçlarını sildi.
Bunların hepsi 20 Mart’ta oldu. Gelelim son 10 günün olaylarına:
20 Mart ile 30 Mart arasında:
-Suudi Arabistan Şanghay İşbirliği Örgütüne “Diyalog ortağı” oldu.
-Fransız Total Enerji şirketiyle Çin devlet petrol şirketi CNOOC ilk kez Çin para birimi Yuan kullanarak LNG ticareti yapıldığı açıklandı. Daha önce de Çin, Brezilya ile tüm ikili ticaretin yerel para birimleri üzerinden yapılacağını açıklamıştı. Bu dolara inen büyük bir darbeydi. Fransız Total ile yapılan anlaşma daha da önemli…
-Yine bu son 10 günde Çin Savunma Bakanlığı sözcüsünden önemli bir açıklama geldi: Sözcü, Rusya ile her türlü işbirliğini geliştireceklerini ve bir üst seviyeye çıkaracaklarını ifade etti.
Bu gelişmelerin her biri başlı başına olay. Ve dünyanın hızla başka bir yörüngeye oturmakta olduğunun göstergeleri.
Cem Gürdeniz amiral Xi-Putin Moskova zirvesini 1908’deki İngiliz Kral VII.Edward ile Rus Çarı II. Nikola’nın Reval Buluşmasına benzetiyor. Ve son 30 yılda Anglosakson çetenin orantısız güç kullanarak tüm dünyayı haraca kestiğini, NATO’nun arsızca genişlediğini ve bu yenilmez armada psikolojisinin büyük mali krizin patladığı 2008’e kadar sürdüğünü anlatıyor. Aynı yılın 8 Ağustos’unda Rusya, Güney Osetya’ya müdahale ediyor ve yeter diyor. 2014’te Kırım hamlesini yapıyor. Batı işgal ve kışkırtmalara devam edince 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya müdahalesi kaçınılmaz oluyor.
Gelinen noktada saflar çok keskin. Yükselen ve düşüşe geçen güçler de bir o kadar belli. Gürdeniz, yükselişin en önemli göstergelerinden birinin Kuzey Buz Denizi’ndeki hareketlilik olduğunun altını çiziyor.
Rusya Arktik Okyanusu’nun Kuzey Deniz Rotasını kullanmaya başladı. 27 Ocak 2021 günü Çin/Jiangsu’dan kalkan Rus LNG tankeri Kuzey Deniz yolunu (NSR) kullanarak 11 gün sonra Rusya’nın Sabetta Limanı’na geldi. Bu geçiş, Süveyş Kanalı yolu ile yapılacak seyahatten 36 gün kısa sürdü. Rusya, böylece Arktik Okyanusu’nda 12 ayın 10 ayında geçiş yapılabileceğini ispatladı.
Cem amiral İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğinin aceleyle gündeme getirilmesinin asıl amacının bu olduğunu söylüyor: “Kuzey Denizi’nde ve Arktik’de Rusya’nın kuşatılması için iki Nordik devletin NATO’ya eklenmesi şart” diyor. “Ama başarılı olamazlar çünkü artık karşı cephede Çin de Arktik İpek Yolu Projesi ile Arktik’de.”
50 dakikalık bu videoyu izlemenizi tavsiye ederim. Bu bahar farklı bir hareketlilik var. Dünyadaki gelişmeler tam burnumuzun dibinde oluyor ve bizi yakından ilgilendiriyor.
https://www.youtube.com/live/-jXmnerhPBE?feature=share
Banu AVAR, 31 Mart 2023